Je kent vast het gevoel van ongelijkwaardigheid: je minder voelen dan de ander of je juist meer voelen dan de ander. Bijvoorbeeld een gevoel van minderwaardigheid naar die succesvolle vriendin, het gevoel dat jij beter bent dan de vriend die er een potje van maakt, je kleiner maken dan je partner om ruzie te voorkomen, juist bazig zijn om te voorkomen dat de ander je zwak vindt… Kortom; niet gelijkwaardig, maar óngelijkwaardig opstellen.
Wat is het effect hiervan en waarom zou je het anders willen?
Ongelijkwaardigheid in contact
Feitelijk zeggen we hiermee: “Ik ben beter dan jij” of “Ik ben minder dan jij”. Dit creëert meteen ongemak en onbegrip, wat misverstanden in de hand werkt. Wat het extra lastig maakt, is dat we ook reageren op hoe de ander ons bejegent. De therapeut en onderzoeker Eric Berne noemde dit transactionele analyse en onderscheidde drie rollen: ouder, volwassene en kind:
De ouder
Vanuit deze rol heb je het gezag, de controle. Je handelt vanuit macht en weet de dingen beter dan de ander. Je voelt je ‘hoger’ dan de ander. De ouder zegt bijvoorbeeld: “Ga zo door”, “Doe wat ik zeg”, “Ik weet wat goed voor je is”, “Zo doe je niet” en “Laat mij dat maar doen”.
Het kind
Vanuit de kindrol ben je klein, je voelt je snel hulpeloos en onmachtig, kijkt voor hulp naar de ander. Je handelt vanuit ‘lager’ zijn dan de ander, minderwaardig zijn. Het kind zegt bijvoorbeeld: “Dat is van mij”, “Ik kan het niet”, “Ik weet niet hoe, help mij”, “Jij bent beter” en “Ik doe wat jij zegt”.
De volwassene
In de volwassen modus voel je je gelijkwaardig en handelt daarnaar. De volwassene zegt bijvoorbeeld: “Ik vind …”, “Ik wil …”, “Ik wil niet …”, “Hoe denk jij daarover?”, “Hoe ervaar jij dat?” en “Voor mij werkt het zo niet”. De volwassene is zelf het startpunt en onthecht van de uitkomst.
Rollen die we allemaal in ons hebben
Herken je de ongelijkwaardige rollen in je eigen gedrag? Probeer het anders eens: denk aan een vriend terwijl je jezelf groot en breed maakt, doe er de wijzende vinger bij: “Ik weet het beter dan jij, jij moet naar mij luisteren”. Probeer hetzelfde vanuit de kindrol. Kun je het effect voelen?
En dat is allemaal angst…
Het is belangrijk om te zien dat zowel degene die zich onmachtig voelt als degene die zich machtig maakt handelt vanuit angst. Angst om kwijt te raken, angst om kwetsbaar te zijn, angst niet goed genoeg gevonden te worden, enzovoort.
Hoe dan wel?
De volwassene handelt vanuit gelijkwaardigheid, je nodigt hiermee ook in de ánder de volwassene uit. Met andere woorden: je stimuleert elkaar om het beste uit jezelf te halen. Vanuit deze rol kun je met elkaar werkelijk stappen maken. De kunst is om – los van hoe de ander reageert – vanuit de volwassen insteek te blijven reageren. Bijvoorbeeld door op “Moet je eens goed naar mij luisteren” te reageren met “Wat is er aan de hand?” of “Ik merk dat…”. Vaak lukt dat niet meteen en helpt het om een moment van pauze in te lassen.
Het mooie is, dat je zelf altijd kunt kiezen voor de houding van de volwassene, dat bén je namelijk ook echt! Deze volwassene kan zorgen voor het gekwetste in jou, waarmee dat niet de kans krijgt om aan de haal te gaan met je.
Gelijkwaardigheid in je liefdesrelatie
Ook in onze liefdesrelaties spelen deze patronen. Mannen hebben gemakkelijk toegang tot ‘de brave jongen’, vrouwen kennen doorgaans (moeder of niet) de moedermodus. Dat resulteert in relaties waarin de vrouw alles regelt, doet en vindt en de man zich aanpast of rebelleert. Natuurlijk bestaat het omgekeerde ook: de man in de bazige modus, het beter wetend. Dit nodigt in de ander uit om zich in allerlei bochten te wringen, als hij maar van haar houdt, als hij haar maar niet afwijst. Geen fijne modus, noch voor de man noch voor de vrouw.
Gelijkwaardigheid betekent staan voor wie je bent, wat je vindt én in verbinding zijn met jezelf en de ander. Een interessant en boeiend proces om samen vol voor te gaan. Zie ook de site van mijn man en mij: <Op weg naar een volwassen relatie>.
Laat weten wat je ervan vindt
Ik ben benieuwd wat je van dit blog vindt, herken je de ‘lagere’ en ‘hogere’ in jezelf? Mail mij via peggy@methartenlef.nl. Ik wissel graag van gedachten met je over hoe dit voor jou werkt. En leuk als je dit blog deelt via één van de onderstaande links.